Badania, które raz na jakiś czas powinien wykonać każdy, kto ćwiczy

Zgodnie z Ustawą o sporcie kwalifikowanym z 2005 roku, każdy zawodowy sportowiec musi poddać się szeregowi badań. Jednak nie tylko profesjonaliści powinni raz na jakiś czas kontrolować swój organizm.

W poniższym artykule przedstawiamy rodzaje testów, którym powinien poddawać się każdy, kto regularnie ćwiczy. Pozwalają one stwierdzić, czy twój organizm jest w stanie sprostać podjętej przez ciebie aktywności fizycznej. Jednym z ich celów jest zminimalizowanie prawdopodobieństwa wyrządzenia sobie krzywdy podczas treningu.

Badania dla sportowców–amatorów

Na wszystkie badania, na które powinieneś się udać, po dokładnym przeprowadzeniu wywiadu (dotyczącym chorób w rodzinie w celu wykluczenia chorób genetycznych lub chorób wcześniej przebytych, które wiążą się z powikłaniami lub ryzykiem wznowy) skieruje cię twój lekarz pierwszego kontaktu lub lekarz specjalizujący się w medycynie sportowej. Niemniej jednak jest cała lista badań, które bez wahania możesz wykonać, samodzielnie zgłaszając się do laboratorium. Robiąc to, potwierdzisz możliwości twojego organizmu i uzyskasz opinię na temat twojego stanu zdrowia.

EKG i badania na wydolność

To podstawowe badania mające na celu sprawdzić stan twojego serca i wydolności krążeniowo-oddechowej. Każdy, kto regularnie trenuje, powinien wykonać badanie 12-odprowadzeniowe z opisem, które najczęściej wykonuje się w trakcie wysiłku fizycznego. Jest to tzw. próba obciążeniowa, dzięki której lekarz może stwierdzić, jakie są ogólne predyspozycje wydolnościowe sportowca. To okazja do wykluczenia zaburzeń rytmu czy niedokrwienia serca występującego pod wpływem wzmożonej aktywności fizycznej.

Morfologia

To podstawowe badanie diagnostyczne krwi dla sportowca jest bardzo istotne, gdyż wszelkie odchylenia od norm parametrów są znacznym ryzykiem dla jego zdrowia. Na co powinieneś zwrócić uwagę?

hemoglobina i hematokryt – ważne jest, by pamiętać, że u sportowca może pojawić się ich obniżony poziom ze względu na tzw. anemię sportową, występującą po treningu z powodu rozrzedzenia krwi na skutek wzmożonego wysiłku fizycznego;

żelazo – sportowcy muszą szczególnie troszczyć się o jego prawidłowy poziom, gdyż niedobór żelaza utrudnia transport tlenu w organizmie i prowadzi do niedotlenienia mięśni;

magnez – szczególnie istotny wskaźnik dla trenujących siłowo, gdyż magnez odpowiedzialny jest za przesyłanie impulsów nerwowych do mięśni, zatem jego za niski poziom zmniejsza zdolność wysiłkową;

sód – szczególnie istotne jest picie napojów z elektrolitami w czasie treningów wysiłkowych, gdyż pierwiastek ten odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego oraz mięśniowego;

potas – jego niedobory powodują częste i bolesne skurcze, gdyż to właśnie ten pierwiastek wspiera regenerację mięśni;

cynk – to składnik odpowiadający za wzrost i regenerację mięśni, a wydalany jest szczególnie mocno w procesie pocenia;

kinaza kreatynowa – niewielkie odchylenia od normy nie powinny budzić obaw, gdyż ten enzym produkują mięśnie i jego wzmożona produkcja następuje właśnie po intensywnym treningu, niemniej jednak gdy kilkakrotnie przekracza normę jest dowodem przetrenowania.

Odczyn Biernackiego (OB)
Tym prostym badaniem można wykryć zaistniały w organizmie stan zapalny, który nie dał jeszcze żadnych oznak zewnętrznych. OB to wskaźnik opadania czerwonych krwinek, na którego prędkość wpływa właśnie stan zapalny

Badanie moczu

Ocenie laborantów podlegają m.in. przejrzystość moczu, pH, obecność białek czy cukrów. Te oraz inne wskaźniki pozwalają na wykrycie wszelkich nieprawidłowości nie tylko w moczu, ale również w nerkach. To bardzo ważne badanie dla sportowców, którzy mocno obciążają nerki podczas wzmożonej aktywności fizycznej.

Stężenie glukozy we krwi

Zarówno u sportowców, jak i ludzi prowadzących osiadły tryb życia, i hiperglikemia, i hipoglikemia mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia. W przypadku osób trenujących regularnie szczególnie ważne jest dbanie o jego prawidłowy poziom cukru we krwi, gdyż każdy wysiłek fizyczny powoduje jego zwiększone zużycie.

Ogólne badanie stanu zdrowia

Choć przypomina rutynową wizytę u lekarza internisty, badanie ogólnego stanu zdrowia u sportowca rozszerzone jest o kilka elementów. Przede wszystkim rozpoczyna się szczegółowym wywiadem, który pozwala stwierdzić potencjalne zagrożenie chorobą genetyczną lub wznową choroby przebytej wcześniej. Dodatkowo obejmuje ono sprawdzenie odruchów oraz dokładną kontrolę jamy ustnej (wszelkie ubytki i stany zapalne są poważnym zagrożeniem dla zdrowia). Próchnica zębów to zagrożenie m.in. dla nerek czy serca.

Kiedy wykonywać badania sportowe?

Częstotliwość badań dla sportowca-amatora niczym nie różni się od tej, którą przyjmują zawodowcy. Przed rozpoczęciem regularnych treningów powinno się zatem wykonać badania wstępne, obejmujące w swojej podstawie wszystkie wymienione powyżej oraz dodatkowo zlecone przez lekarza medycyny sportowej – w zależności od stanu zdrowia oraz wybranego rodzaju treningu (cardio, siłowy itd.).

Dodatkowo warto zgłosić się na okresowe badania dla sportowców, które mają na celu kontrolę stanu zdrowia. Obejmują one ogólne badanie lekarskie oraz ortopedyczne co 6 miesięcy, pozostałe wymienione w liście powyżej co 12 miesięcy oraz co 2 lata badania specjalistyczne, zlecone przez lekarza i uzależnione w głównej mierze od obranej formy aktywności fizycznej.

Po kontuzji lub urazie natomiast należy udać się na badania kontrolne, które będą podstawą do powrotu do dalszych treningów bez ryzyka dla zdrowia.

Zobacz również